Overlegorgaan Joden, Christenen en Moslims
01-12-2024
Geachte Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, de heer Bruins,
Geachte Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, mevrouw Paul,
Informeel onderwijs, bedoeld als vorming en ontwikkeling van kinderen in zaken die niet
in het reguliere onderwijs plaatsvinden, is een groot goed voor ons als religieuze
gemeenschappen. Via lessen binnen onze instellingen ontvangen kinderen religieuze
vorming die hen helpt hun religieuze identiteit te ontwikkelen. Wij geloven dat kinderen
die geworteld zijn in hun eigen traditie, meer openheid en zelfvertrouwen tonen in het
contact met andersdenkenden wanneer hen dat in het informeel onderwijs wordt
bijgebracht. Het aanbod van informeel onderwijs zoals die in onze gemeenschappen
plaatsvindt, geniet een groot vertrouwen van ouders van tientallen duizend kinderen.
Mede dankzij de kwaliteitswaarborgen en transparantie die aanbieders hebben
ingesteld. Aanzetten tot haat, geweld of discriminatie is daarmee onverenigbaar.
Vertrouwen in samenwerking
Sinds 2022 hebben wij als OJCM, op uitnodiging van het ministerie van OCW, vele malen
deelgenomen aan bestuurlijke tafelgesprekken. Ook toen waren er in de politiek al
geluiden over de noodzaak van wetgeving waardoor de inspectie bij de naschoolse
lessen ter controle zou kunnen binnenkomen. Wij organiseerden voor de toenmalige
minister van onderwijs, de heer Wiersma, een werkbezoek aan verschillende
weekendscholen en deden een voorstel voor een inventariserend onderzoek naar de
praktijk van weekendscholen. Vertrouwen moet echter van beide kanten komen.
En ondanks onze samenwerking geeft het huidige wetsvoorstel om toezicht te kunnen
houden op informeel onderwijs ons helaas niet de indruk dat er vertrouwen is in onze
bereidheid en ons vermogen om op te treden wanneer er alarmerende signalen van
haat, geweld of discriminatie worden opgevangen binnen onze religieuze instellingen.
Dit betreuren wij.
Spanningsveld
Er kan een spanningsveld ontstaan tussen de Nederlandse grondwet en religieuze
waarden wanneer de principes van godsdienstvrijheid, de vrijheid van meningsuiting, en
gelijke rechten botsen met normen en opvattingen binnen een specifieke religieuze
traditie. Dat geldt overigens voor alle religies in Nederland. In een samenleving waarbij
de vrijheid van godsdienst en meningsuiting gewaarborgd is, moet er echter ruimte zijn
voor kritische houdingen tegenover maatschappelijke hoofdstromen. Het wetsvoorstel
Wtio lijkt te generaliseren en mogelijk disproportioneel in te grijpen op situaties die
binnen de vrijheid van godsdienst vallen. Dit leidt wellicht onbedoeld tot een klimaat
waarin religieuze gemeenschappen zich onterecht beperkt of gestigmatiseerd voelen.
Daarnaast roept de voorgestelde constructie met signalering en extern toezicht de vraag
op in hoeverre dat openstaat voor politieke beïnvloeding. In een tijd waarin religieuze
groepen al te maken hebben met wantrouwen en polarisatie, kan dit wetsvoorstel
weliswaar onbedoeld maar de facto bijdragen aan verdere spanningen in de
samenleving.
Onze rol en verantwoordelijkheid
Zoals al eerder in gesprekken is aangegeven, zijn wij bereid en in staat om signalen van
ouders of betrokkenen te ontvangen wanneer er geluiden over verontrustende praktijken
worden geconstateerd. Wij waarderen het als de overheid zich hier, zoals decennialang
gangbaar is, terughoudend opstelt en zich niet inmengt met de praktijk van de religieuze
beleving van religieuze gemeenschappen. Externe inspectie door de overheid zien wij
niet als de juiste weg om vertrouwen op te bouwen of daadwerkelijke verbeteringen te
realiseren. Als OJCM kunnen wij signalen bespreken en verbeteringen stimuleren
doordat wij contact hebben met aanbieders van informeel onderwijs binnen drie
verschillende religieuze tradities.
Voorstel tot samenwerking
Wij benadrukken onze bereidheid tot samenwerking met de overheid om samen te
werken aan sociale cohesie en democratisch burgerschap. Wij zien informeel onderwijs
als een waardevolle en onmisbare aanvulling op het reguliere onderwijs en als een
belangrijke bijdrage aan de samenleving. Wij maken deel uit van deze samenleving en
willen vanuit onze tradities bijdragen aan het welzijn van allen. Wij vragen daarom om
een benadering die gebaseerd is op vertrouwen en dialoog in plaats van wantrouwen,
controle en stigmatisering.
Wij hopen dat u in uw besluitvorming ons vertrouwen beantwoordt en ons de ruimte
geeft om onze verantwoordelijkheid te nemen. Wij staan open voor verdere gesprekken,
hopen op een constructieve voortzetting van onze samenwerking en tot het terugnemen
van dit wetsvoorstel.
Hoogachtend,
Namens het Overlegorgaan Joden, Christenen en Moslims,
Muhsin Köktaş
Coen Wessel
Hanneke Gelderblom
Afbeelding op de voorpagina: Thomas G. via Pixabay
